Gümrük Hanı Şanlıurfa'da ki hanların en güzel ve tarihi örneklerinden biridir. Gümrük Hanı Haşimiye Meydanı’nın yakınlarındadır. Şanlıurfa il merkezinde Pınarbaşı Mahallesinde yer alır. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Yetmiş Hanı olarak Gümrük Hanından bahsetmiştir.
Gümrük Hanı 2 katlı olarak inşa edilmiş bir kervansaraydır. Görülmeden inanılmayacak görüntülere ev sahipliği yapan bu handa çınar ağaçları altında tarihin geçmiş anlarını yaşayabilirsiniz. Hanın planı kare olarak inşa edilmiş ki gönüllere ferahlık versin insanlar görüp beğensinler diye. Geçmişten günümüze hala insanlar çarşıda islerini hallettikten sonra Gümrük Hanına gelerek, içerisinde kutsal gölden gelen sular ile sulanan çınar ağaçlarının altında dinleniyorlar.
Hanın alt katında çayını kahvesini içerek dinlenen, bunun yanı sıra oyunlarını oynayan insanlarla birlikte tespih,cep saati,tütün ve ağızlık satan esnaflara da rastlamak mümkündür. Üst kat ise tarihi atölyeler içerisinde özellikle de eski tarz dikiş makineleri ile çalışan terzilerde oluşur. Hatta belkide hiçbir yerde bu kadar terziyi aynı anda görmeniz mümkün değildir.
Han içerisinde insanı dinlendiren ve huzur veren bir ses yer alır. Ve yukarıdan süzülen güneş ışığı gelenleri büyüler. Bu durumla iç içe kalarak kafanızı dinlediğiniz de sizi rahatlatıcı bir etkisi olduğunu göreceksiniz. Özellikle bahar aylarında akşamüstü serinliğinde oturarak çayınızı kahvesini içerek hoş sohbetler edebilir veya kitabınızı alıp bu muhteşem yerin keyfine varabilirsiniz.
Hanın giriş kapısı dıştan yuvarlak kemerlidir ve avluya açılan kapı bu kapıdan daha sivri yapılıdır. Büyük kapılardan biri Hanın içerisindeki açık çarşı diğeri de bedesten ile bağlantılıdır. Giriş kapısının yanında bir merdiven bulunur ve bu merdiven kullanılarak ikinci kata çıkılmaktadır. Girişin üzeri mescit olarak kullanılmaktadır. Sütunların arası taş korkuluklarla kapanmıştır. Gümrük Hanı 2001 yılında restore edilerek gelen ziyaretçilere açılmıştır.
Gümrük Hanına Ulaşım
Şanlıurfa da toplama merkezinden Balıklı Göle giden toplu taşıma araçları ile Gümrük Hanına ulaşabilirsiniz. Urfa ile Gümrük Hanı arası özel araç ile yaklaşık 3-5 dakika sürmektedir. Balıklıgöl platosunun içerisinde bulunan Gümrük Hanı yürüme mesefesinde olup bir birlerine çok yakındırlar.